فهرست مطالب

دین و ارتباطات - سال پانزدهم شماره 2 (پاییز و زمستان 1387)

نشریه دین و ارتباطات
سال پانزدهم شماره 2 (پاییز و زمستان 1387)

  • 176 صفحه، بهای روی جلد: 30,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1387/12/20
  • تعداد عناوین: 6
|
  • مرتضی آخوندی صفحه 5
    آموزش را می توان نوعی ارتباط خاص دانست که هدفش تنها انتقال و یا تبادل پیام نیست بلکه وقوع یادگیری است. رسانه های آموزشی در طی سال های طولانی، یکی از اجزای مهم این فرآیند بوده اند. پیشرفت و ظهور فناوری های نوین، نقش موثرتری را برای رسانه های آموزشی به ارمغان آورده است. بازی های رایانه ای، یکی از رسانه های نوینی است که از جنبه های مختلف از دیگر رسانه ها پیشی گرفته است. گرچه مطالعات اولیه بیشتر بر جنبه های منفی و در نتیجه، نفی رسانه بازی تاکید داشته اند، اما عرصه پژوهش اکنون مفید بودن و جنبه های ایجابی آن را مورد توجه قرار داده است. یکی از این ابعاد بازی ها که مورد توجه پژوهش هاست، امکان بهره برداری از آن در عرصه آموزش است. به طور کلی، کاربری بازی در آموزش موضوعات مختلف (از مهارت های حرکتی گرفته تا آموزش های درسی) مورد توجه پژوهش ها قرار گرفته و البته محصولاتی نیز تولید شده است؛ اما در این میان مطالعاتی که امکان و اقتضائات کاربری این رسانه را در عرصه آموزش دینی و به ویژه اسلام مورد توجه قرار دهند، کمتر مشاهده می شود.
    مسئله اصلی این مقاله بازی آموزشی و امکان دستیابی به یادگیری موثر با کمک گرفتن از آن است. نویسنده تلاش می کند این بحث را طرح نماید که بهره گیری از دلایلی که بازیکنان به بازی کردن و مصرف بازی می پردازند، می تواند در طراحی بازی آموزشی موثرتر مورد عنایب باشد. در این بحث آموزشی بودن بازی با آگاهی بر لزوم شناخت هرچه بیشتر ماهیت این رسانه مورد عنایت است و سعی می شود تا قابلیت های خاص این رسانه در امر آموزش مورد تاکید قرار گیرد که تعاملی بودن به طور برجسته خودنمایی می کند. پس از بررسی اینکه بازی ها چگونه و چه چیزهایی را آموزش می دهند، برخی جنبه های چالشی بازی های رایانه ای را در آموزش دینی مورد توجه قرار می دهد. نویسنده امیدوار است طرح این مباحث نظری و چالش های مطرح شده، زمینه را برای پژوهش های تجربی دقیق تر محققان آماده سازد.
    کلیدواژگان: بازی رایانه ای، ویژگی تعامل در بازی رایانه ای، کارکردهای مناسب و نامناسب بازی رایانه ای، آموزش و بازی رایانه ای
  • مجتبی احمدی صفحه 39
    امام موسی صدر به دنبال احیای امر اجتماعی ایمانی بود و این هدف را در گروکنش اجتماعیایمانی می دانست. ایشان با تاکید بر تحقق اندیشه های جمع گرایانه اسلام با درون مایه ولایی درصدد تحقق الگویی از ساخت اجتماعی اسلامی بود که از مسیر پیوندها و تحکیم روابط اجتماعی فعلیت یابد.
    جماعت و جماعت گرایی یکی از رویکردهای نظام بخشی اجتماعی است که عمدتا پس از گسترش بحران های نوگرایی (مدرنیسم) همچون بحران فردگرایی، بی اعتمادی، مشارکت، هویت و... بیشتر مورد توجه قرار گرفتند. جماعت یک ساخت ارتباطی و اجتماعی است که با تمرکز بر سطوح خرد و عینی اجتماع محیطی برای تحقق کنش ولایی است و به ایجاد فضای تعامل و مشارکت هدفمند کمک کرده و در نتیجه، تعلق و هویت اجتماعی را تقویت می کند. جماعت ها عموما زندگی محور است و در پاسخ به نیازهای اساسی زندگی شکل می گیرند. در این مقاله با استفاده از روش داده بنیاد با محوریت مصاحبه با نخبگان به مطالعه و تبیین مفهوم و شاخص های کنش ولایی در تجربه جماعت سازی امام موسی می پردازد و در نهایت، شاخص های پنج گانه کنش ولایی اعم از زعامت و سرپرستی اجتماعی، دعوت و هدایت اجتماعی، تعاون و تعلق اجتماعی، رشد و تکامل اجتماعی و تفاهم و وفاق تبیین می گردد و در نهایت، وجوه افتراق کنش ولایی از کنش عقلانی و ارتباطی مشخص می شود.
    کلیدواژگان: کنش ولایی، جماعت، امام موسی صدر، کنش اجتماعی، کنش ارتباطی، هابرماس، کنش عقلانی، وبر
  • علی اسکندری صفحه 73
    در دنیای معاصر رسانه های جمعی به عنصری اساسی در جامعه مبدل گشته و ایفاگر کارکردهای بسیاری در زندگی انسانی هستند. گسترش بسیار زیاد تولید در گونه (ژانر)ها و موضوعات مختلف در شبکه های تلویزیونی، بسیاری از سازمان ها و موسسات رسانه ای جهان را بر آن داشته تا کار تولید برنامه های نمایشی را به طور تخصصی دنبال کنند. تاسیس شبکه تخصصی خبر و پس از آن شبکه آموزش، حرکت به سوی تخصصی شدن شبکه ها را نوید بخشیده است.
    در این میان و با توجه به گسترش وسایل ارتباط جمعی و مشکلات سیستم های سنتی آموزشی از سویی و همچنین، روند تخصصی شدن شبکه های تلویزیونی از سویی دیگر، ضرورت ورود به پارادایمی جدید در عرصه آموزش بیش از پیش احساس می شود؛ ازاین رو، در این تحقیق با استفاده از روش کتابخانه ای در پی آن خواهیم بود تا با استفاده از نظریه «سیستمیک» پیرامون ارتباطات توسعه ابتدائا نحوه به کارگیری و استفاده از رسانه های جمعی به خصوص تلویزیون به منظور پیشبرد اهداف توسعه را بررسی و در ادامه سیاست ها و اولویت های آموزشی- رسانه ای کشور آمریکا و شبکه آموزشی سیما را مورد مطالعه قرار داده و در نهایت، راهکارهایی را برای این شبکه ارائه نماییم. نتایج نشان می دهد ازآنجاکه شبکه های آموزشی آمریکا جزء شبکه های تخصصی آموزشی قرار داشته و برنامه های شبکه آموزش سیما در دسته تلویزیون فرهنگی، ازاین رو، تمرکز بر اشکال اسطوره های نوین، یعنی داستان ها و روایت های رسانه ای می تواند در بهبود برنامه های شبکه آموزش سیما اثرگذار باشد.
    کلیدواژگان: تلویزیون، ارتباطات، توسعه، آموزش، سیاست، شبکه آموزش، ایران، آمریکا
  • امین اسلامی صفحه 99
    در این مقاله، مفهوم «تذکر» که به عنوان یکی از اصول تبلیغی قرآن شناخته می شود، به مثابه یکی از اصول تبلیغی رسانه دینی در جامعه اسلامی در نظر گرفته شده و مورد بررسی قرار گرفته است، به همین دلیل ضرورت بحث در مورد دین و رسانه آشکار می شود. هدف این مقاله بیان این مطلب است که رسانه دینی که بر اساس تعالیم قرآنی و سیره پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) در جامعه اسلامی فعالیت می کند، باید ویژگی «مذکر» بودن را داشته باشد و یادآوری کننده باشد.
    در این مقاله «ذاکر» و «مذکر» بودن ویژگی اصلی رسانه دانسته شده، و «هدایت»، هدف نهایی رسانه های جمعی دینی. به این ترتیب، هنجار های رسانه جمعی دینی، بر اساس مفهوم تذکر استخراج شده که در نهایت، ماهیت رسانه دینی با رعایت چنین هنجار هایی می تواند به جای «غفلت»، «تذکر» قرار گیرد.
    این مقاله در پی آن است تا تذکر دادن بر اساس روش های قرآن را به عنوان یکی از هنجارهای رسانه دینی در جامعه اسلامی تعریف کند. به این ترتیب، به بحث نظریه هنجاری رسانه ها پرداخته و برای استخراج هنجارهای «رسانه ذکری» از قرآن کریم تلاش می کند. سوال اصلی این تحقیق، شناسایی بایدهای رسانه دینی، بر اساس مفهوم قرآنی تذکر است؛ زیرا روش رسیدن به رسانه ذکری در این مقاله، معرفی بایدهای رسانه ذکری بیان شده است. برای رسیدن به این بایدها نیز، ابتدا تذکرات قرآن بررسی شده و سپس، در ده مقوله دسته بندی شده اند، در مرحله بعد، روشی که در هریک از مقولات برای تذکر دادن استفاده شده بود، استخراج شده و نمودار «بایدهای رسانه دینی، بر اساس مفهوم قرآنی تذکر» به دست آمده است.
    کلیدواژگان: قرآن، تذکر، رسانه دینی، نظریه هنجاری، دین و رسانه
  • میثم اسماعیل زادگان صفحه 129
    درک مفهوم «طنز»، مستلزم بررسی واژه شناسی، تعریف شناسی و کارکردهای آن است. این تحقیق، با سوال از چیستی طنز، در پی شناسایی معنی لغوی طنز و مشابهات آن، جایگاه آن در هنرها، تعریف دقیق از آن و اشکال و قالب های موجود آن است. عناصر ذاتی یک طنز از قبیل ماهیت، هدف، کارکرد و درون مایه، باید برای کشف عمیقی از آن بررسی گردد که این نوشتار به آن پرداخته است. نگاه اجتماعی به طنز، ضرورت توجه به کارکردهای آن را اثبات می کند. سه کارکرد انتقاد، سرگرمی و سرکوب را از طنز می توان در رابطه با مخاطب شناخت. سوال دیگر، موضع دین اسلام در برابر کارکردهای طنز است که بر اساس «موضوع شناسی مسائل مستحدثه»، نویسنده به مطالعه تطبیقی در متون اسلامی دست زده است. وی نتیجه می گیرد که همه این کارکردها را با رعایت چارچوب هایی می توان در جهت اهداف دینی به کار گرفت و هیچ یک، تعارض ذاتی با هنجارهای یک رسانه دینی ندارد. در متون دینی اسلام، می توان شواهدی برای تایید این سه کارکرد و ضرورت آن برای جامعه اسلامی یافت.
    کلیدواژگان: طنز، انتقاد، شادی و سرگرمی، معناشناسی طنز، کارکردهای دینی طنز
  • نمایه سال 1387، سال پانزدهم، شماره اول و دوم (پیاپی 33 و 34)
    صفحه 161
|
  • Morteza Akhoondi Page 5
    Education is to be considered as a special form of communication not restricted to a mere exchange or transmission of messages but aiming at learning. Educational media have, throughout the years, played a major part in this regard, and the advent of new technologies has contributed greatly to their advancement. Among these one can refer to computer games that have stood in the forefront due to their specific features. Despite a former insistence on their negative effects and their consequent dismissal, recent research has taken their positive impact into consideration. One is their possible involvement in educational programs. Their special place in teaching different subjects, ranging from physical skills to class lessons, has been recognized by experts and led to the supply of some products. Meanwhile, studies on the practical possibilities of this media in religious fields, especially Islam, are rare. The purpose of this article is to search the possibilities of this media in helping achieve an effective teaching. The thesis is that utilizing the players’ stated reason for their hobby can better assist in developing suitable educational games. One significant capacity of the media is its interactional feature. After examining what and how the games teach, some challenging aspects of them in religious teaching are considered. This has paved the way for more exact experiments in the future.
    Keywords: computer games, interaction in computer games, appropriate, inappropriate functions in computer games, education, computer games
  • Mojtaba Ahmadi Page 39
    Imam Musa Sadr was after reviving the social aspect of faith, an objective he sought in the latter’s social function. Emphasizing the actualization of Islam’s community-making endeavor with Velayee content, he intended to implement such a model of Islamic social structure that would come into existence through social links. Community formation is one of the social organizing approaches that have mostly been taken into consideration subsequent to the expansion of the crises pertaining to modernism, namely individualism, distrustfulness, participation, identity, etc. Community is a social and communicative structure which by focusing on the rational level of the society provides the circumstances for realizing Velayee function contributing to interactive and objective-based atmosphere, leading to the improvement of social identity and sense of belonging. Communities are mostly life-based and are formed in response to the basic needs of life. The article, by using a data-based method and interviewing experts, examines the concept and indexes of Velayee function as experienced by Imam Musa Sadr. Finally, the five-fold indexes of Velayee function including leadership and guardianship of society, invitation and social orientation, cooperation and sense of belonging, social progress and growth, and understanding are explained and distinctions between Velayee function and rational and communicative functions are clarified.
    Keywords: Velayee function, community, Imam Musa Sadr, social function, communicative function, Habermas, rational function, Weber
  • Ali Eskandari Page 73
    The mass media have become main element in temporary age and have a lot of functions in human life. The development of producing genres and subjects in TV channels has resulted that the mass media organizations produce special programs. The establishment of News channel and educational channel in Iran is the suitable example of this specialization. The extensive range of mass media and the difficulties arising from traditional education systems together with specialization of TV networks have necessitated a revision of the paradigm pertaining to education. This research has tried to take a look at media development discussions in order to make a survey of how to utilize mass media especially TV in the process of development, analyze U.S. educational media policies and priorities, and finally compare these with the ones adopted by I.R.N.A.’s Educational Network. The results show that since those U.S. channels and the Iranian one are categorized as educational and cultural respectively, a focus on modern forms of myths i.e. tales and media narratives can put favorable effect on I.R.N.A.’s future programs.
    Keywords: television, communications, development, education, politice, educational networks, Iran, U.S.A
  • Amin Eslami Page 99
    The article focuses on the concept of admonition, “tazakkor”, a Quranic term, as one of the propagation principles in religious media. The purpose is to show that the religious media in a society based on Quranic principles and the Traditions set by the Holy Prophet and Infallible Imams must assume the responsibility of admonishing. To admonish is therefore the main feature of the religious media with guidance as their ultimate goal. Religious media norms are therefore derived on the basis of this concept which implies the replacement of negligence with admonishment. We are here to provide an explanation of admonishment based on Quranic methods as one of the norms of religious media. This requires a discussion on media normative theory and extracting the holy verses dealing with the issue. The main question is identifying the dos and don’ts of religious media according to the Quranic concept of admonishment. First the Quranic admonishments are analyzed under ten categories. Then the method used in each is extracted and finally a diagram of the dos and don’ts of religious media based on the Quranic concept is offered.
    Keywords: The Quran, admonition (tazakkor), religious media, normative theory, religion, media
  • Meysam Esmaeelzadegan Page 129
    To understand satire, one should have a good grasp of its etymology, definition, and function. This research intends to seek the literal meaning of the word and its equivalents, plus the place it holds in arts, and its various existing forms. To do this it is necessary to know about its essence, purpose, function, and content. A social view of the issue proves the necessity of considering its functions, namely critical, entertaining, and suppressive ones as far as the audience is concerned. Another question is the attitude taken by Islam to it, hence the author’s comparative study in Islamic texts on the basis of “recognition of novel issues”. The conclusion is that all the functions can be employed in the direction of religious objectives provided some framework is observed. None is actually contradicting the norms of religious media. In Islamic texts, we can find evidence supporting the three above-mentioned functions and their necessity in an Islamic society.
    Keywords: satire, criticism, pleasure, entertainment, definition of satire, religious function of satire